Het achtvoudige pad van Patanjali
Patanjali, ook wel de ‘vader’ van de Yoga, schreef de leefregels van de Yoga. Duizenden jaren geleden, werd de kennis omtrent de ware aard en wezen van de mens mondeling doorgegeven. De lessen van Patanjali zijn pas later als, sutra’s op schrift gesteld.
De sutras zijn de verschillende stappen, die je als yoga-beoefenaar doorloopt. Hatha-yoga, het beoefenen van lichamelijke oefeningen is maar een klein onderdeel van wat Yoga is. Patanjali beschrijft Yoga als volgt: “Yoga is het moment waarop de beweging van de gedachte stopt” (“Yoga citta vritti nirodhah”). Dat is de staat van Yoga. Het uiteindelijke doel van yoga-beoefening. Het belangrijkste is dat yoga de mens verlost van zijn lijden. De mens lijdt het meest aan het lijden dat hij vreest!
Het yogapad is tegenwoordig niet eenvoudig om te bewandelen omdat wij de eenvoud zijn verloren. Wij eten niet meer eenvoudig, we wonen niet meer eenvoudig dus ons hele leven is niet meer eenvoudig. En juist eenvoud is de weg.
Het pad van Pajanjali bestaat uit acht stappen.. Het is niet zo dat je stap voor stap de tredes betreed maar iedere stap is een mengeling van al deze stappen in een. Maar het beginsel is wel stap 1, met een mengeling van al het andere en de hoogste(minst eenvoudige) stap is stap 8, met wat mengeling van de andere stappen.
YAMA’s De vijf ethische principes. Yama betekent morele weigering, dat wil zeggen dat je je van iets onthoudt, iets niet doet als yoga-beoefenaar.
Ahimsa – geweldloosheid
Meestal wordt deze yama geassocieerd met Mahatma Gandhi en geweldloos verzet, maar deze uitleg is veel te beperkt. Naast Fysiek geweld zijn er ook veel subtielere uitingen van geweld: kwaadspreken over iemand, iemand negeren of hardnekkig je zin doordrijven. Ahimsa betekent dat je een ander geen schade mag berokkenen, niet in woorden en daden en zelfs niet in gedachten. Je oefent jezelf dus in geweldloos worden.
Satya – waarheid, of leven naar je eigen waarheid. (waarheidslievendheid)
Bij deze yama gaat het erom dat je leeft vanuit oprechtheid, in gedachten, woorden en daden. Pas als je integer en eerlijk bent naar jezelf, kun je dat ook naar anderen toe zijn. Ben je eerlijk, open en trouw aan jezelf, dan ontstaat er een transparantie in je die je ook naar buiten toe uitstraalt. Je zult dingen helderder zien en meer vertrouwen op je eigen intuïtie, buddhi
Asteya – niet stelen.
Ook deze yama kunt je breed opvatten. Het gaat dan niet alleen om diefstal van goederen (waar we stelen in eerste instantie mee associëren), maar ook om niet nutteloos iemands tijd gebruiken en niet de ideeën van een ander stelen. Met andere woorden: iemand de eer gunnen die hem toekomt. Je kunt deze yama ook omdraaien door te zeggen dat dit de yama is van de generositeit, de vrijgevigheid om alles wat je hebt te delen met anderen. Hier is het spreekwoord van toepassing: wie goed doet, doed ontmoet.
Brahmacharya – onthouding van sexualiteit (zelfcontrole)
Beteugeling of seksuele onthouding, is voor velen de minst aantrekkelijke van de yama’s. Vooral omdat hij wordt geassocieerd met een celibatair bestaan. Maar zo streng hoeven we deze yama niet te interpreteren. Zelfbeteugeling, daar gaat deze yama vooral over. Je niet laten meeslepen in obsessies, je onthouden van het verlangen naar iets. We zijn nu eenmaal zo dat we steeds terugverlangen naar een prettig moment of een aangename ervaring of sensatie. Je mag genieten van het monemt zelf, maar probeer het dan los te laten. Want alles wat je aandacht geeft groeit, en dat stimuleert het verlangen alleen maar.
Aparigraha – niet hebzuchtig of materialistisch zijn. (begeerteloosheid)
Deze yama sluit naadloos aan bij de vorige: je beteugelt je wensen en verlangens. Je kunt heel concreet aan materiële zaken denken. Stel, je wilt altijd haantje de voorste zijn als het gaat om elektronische gadgets. Wat gebeurt er nu als je niet de meest geavanceerde mobiel hebt? Begin ermee om je verlangen uit te stellen en kijk wat er gebeurt. Je kunt bij aparigraha ook denken aan afstand doen van de beelden die je van jezelf hebt: ik heb een belangrijke functie, dus tel ik mee en ben ik onmisbaar. Misschien heb je inderdaad een hoge positie in een organisatie, maar het is goed om erbij stil te staan dat je zonder je collega’s niets tot stand kunt brengen. Niet begeren is een actief proces waarbij je oude vastgeroeste patronen (samskara’s) probeert te doorbreken. Het uiteindelijke doel is je pure zelf tevoorschijn halen.
NIYAMA De vijf essentiële zelfobservaties. Yama is dat wat je nalaat en Niyama is dat wat je wél doet als yogabeoefenaar.
Dit zijn vijf belangrijke basisstappen. Het kan een levensdoel zijn om de yamas ten uitvoer te brengen en ze steeds verder te verfijnen. Kies er één en ga er steeds dieper in. Het is niet in een paar jaar te doen, het is levenswerk.
Saucha – Zuiverheid, zowel intern als extern.
Bij reinheid denken we in eerste instantie aan een schoon lichaam, Het verzorgen van je lijf is inderdaad een eerste stap naar zuiverheid. Ons lichaam mag dan weliswaar vergankelijk zijn of in yogatermen ‘een tijdelijk onderkomen’, het is tegelijkertijd de tempel van het goddelijke, waarin je geest spiritueel kan groeien. Een goede verzorging bestaat niet alleen uit wassen en schone kleren dragen, het betekent ook dat je volwaardig voedsel eet, regelmatig vast en jezelf rust gunt. Het is begrijpelijk dat roken niet echt bij yoga hoort. Bij een rein lichaam hoort ook een zuivere geest. Een geest ontdaan van onzuivere gedachten zoals boosheid, afgunst, hebzucht. Want zitten negatieve gedachten of emoties ons in de weg, dan blijven die vaak rondmalen in ons hoofd. Als we ruzie hebben met de baas, blijven we maar nadenken over wat we het best kunnen doen. We zijn dus onafgebroken aan het piekeren en dat belemmmert ons om in het hier en nu te leven en te genieten van de dingen die wél prettig zijn. Onze subtiele lichamen kunnen we reinigen door mantra’s te zingen of op te zeggen.
Santosha – Tevredenheid, of acceptatie van wat het leven je brengt.
Als je tevreden bent met wat je op dit moment hebt en hoe het leven zich aan je toont, dan ben je in balans. Tevredenheid kan dus heel breed worden opgevat. Niet alleen tevreden zijn met je nieuwste aankoop of goede rapportcijfers, maar met alles wat zich aandient. Dus ook samtosa voelen als je geen geld hebt om te shoppen, of als je kind blijft zitten. Als je ontevreden bent, is het lastig om je te concentreren. Want je bent vooral bezig met bedenken wat nodig is om wel tevreden te zijn. Een houding van tevredenheid kun je jezelf aanleren. Een belangrijke regel hierbij is: heb géén verwachtingen – niet van mensen, maar bijvoorbeeld ook niet van de uitkomst van je handelen. Verwacht dus geen bedankje omdat je drie weken lang de kat van de buren hebt verzorgd. Dit betekent overigens niet dat je gelaten alles maar over je heen moet laten komen. Compassie is altijd belangrijk. Is het nodig om dingen te veranderen, zet je daar dan voor in. Lukt het niet? Accepteer het. Je kunt deze niyama ook opvatten als een pleidooi om te leven in het hier en nu. Alles wat we nodig hebben, is besloten in het moment zelf, of dat nu moeilijk is of niet. Ook tegenslagen horen bij het leven. Zeg ‘ja’ tegen alles wat op je pad komt.
Tapas – Verdragen van pijn en plezier als zijnde gelijk (vurige inzet)
Tapas betekent letterlijk vuur of hitte en is een belangrijke spirituele oefening. Het komt van de stam tap, wat verhitten betekent, en verwijst naar het proces van goud verhitten, alle onzuiverheden worden verbrand. Om bij jezelf te blijven en voortdurend alert te zijn, is naast zelfdiscipline of wilskracht ook enthousiasme nodig. Deze begrippen lijken misschien tegenstrijdig. Maar stel, je gaat de Mont Ventoux per fiets beklimmen. Ten eerste moet je er veel zin in hebben, want je zult van tevoren flink moeten trainen. Oefen je te veel, dan loop je een blessure op en valt je hele plan in duigen. Het gaat er dus om dat je het innerlijke vlanmmetje goed laat brande, maar ook weer niet te hoog opstookt. Je moet je krachten goed doseren. Dit kan alleen als je steeds bij jezelf te rade gaat en onder alle omstandigheden weet hoe te handelen. Bij tapah gaat het om evenwichtig worden onder alle omstandigheden. Vanbinnen. Niet vanuit onderdrukking, maar vanuit inzicht.
Swadhaya – zelfstudie, de bestudering van spirituele teksten om begrip te bevorderen.
De vierde niyama houdt zelfstudie of zelfonderzoek in. De eerste stap hiertoe is het daadwerkelijk bestuderen van de heilige schriften. Al is yoga gericht op kennis door ervaren, intellectuele ontwikkeling kan een goede basis zijn om problemen te begrijpen. In de volgende stap ga je verder. Door diep na te denken en te reflecteren, doe je aan zelfstudie en zo dring je door tot de kern van je eigen wezen. Deze studie gaat om alert worden. Deze studie gaat om weer contact maken met dat wat we zuivere intuïtie noemen. Deze studie gaat om het weer leren ervaren. Deze studie gaat om luisteren, om waar te nemen zonder te interpreteren. Deze studie gaat om het herkennen van ego en wensen tot in al zijn subtiele vormen. Deze studie is een studie in het herkennen van alle mechanismen van de mind, waarbij eerlijkheid een eerste vereiste is.
Ishwara pranidhana – overgave (aan God of aan het Goddelijke)
Je geeft je helemaal aan een persoon of een zaak. Je geeft je zonder er iets voor terug te verlangen, je doet wat juist is – al wil dat niet zeggen dat het op dat moment altijd prettig is. Vaak worden bij deze niyama de bijbelse woorden ‘U wil geschiede’aangehaald. Je oefent je in het opgeven van weerstanden en doet wat je behoort te doen. Jouw weg (dharma) wordt duidelijk, je ziet wie je werkelijk bent.
de ASANA’s
De houdingen. Voor wellicht iedereen bekend als de Yogaoefeningen, waardoor het lichaam niet alleen soepel wordt maar ook therapeutisch een effect kan hebben. Vooral wanneer deze worden beoefend in combinatie met alle andere onderdelen.
PRANAYAMA
Energiebeheersing. De kunst van het juiste ademen. Prana betekent ‘adem’, ‘vitaliteit’ of ‘energie’ en ayama betekent ‘strekken’. Pranayama reguleert de energiestroom door het lichaam. Er zijn 4 fasen van de adem: puraka= de inademing. interne kumbhaka= de ademwordt vastgehouden na de inademing= vol blijven. recaka= uitademen. externe kumbhaka= de adem wordt vast gehouden na de uitademing= leeg blijven.
wie een eenvoudige pranayama-oefening doet zal zien dat ze een heel diep effect hebben op zowel de geest als het lichaam. Het is bekent dat de adem op een magische wijze de geest tot rust brengt en een energie doet ontwaken. Sommigen noemen het Kundalini. Het is het begin van kundalini. Er ontwaakt een buitengewone energie.
PRATYAHARA
Onthechten of ook wel loslaten. Of kalm worden door je te distantiëren van de buitenwereld. Het terugtrekken van de zintuigen, of de richting van de zintuigen veranderen. Alles wordt via onze zintuigen waargenomen. De ogen kijken naar buiten. De oren horen. Hun zintuiglijke energie is naar buiten gericht. Ook de smaak, de reukzin en tastzin is naar buiten gericht. Pratyahara richt langzaam maar zeker de zinnen naar binnen. Dit is niet zozeer een techniek, maar een proces dat geleidelijk verloopt.
DHARANA
Concentratie. Door je aandacht te richten op een gekozen onderwerp. In zachtheid laat je elke gedachte die komt weer gaan, zonder oordeel. En je richt je weer op het gekozen onderwerp. Er komt een gedachte op, hij manifesteert zich in je bewustzijn en verdwijnt vanzelf weer als je niet op die gedachte ingaat. Dit is een mooie voorbereiding naar de meditatie
DHYANA
Meditatie. Een ononderbroken stroom bewustzijn gericht op een punt: meditatie. Je kan je richten op de Om klank bij de afleidende gedachte. Opgaan in de Om klank kan de deur openen naar de volgende stap..
SAMADHI
Er is geen een afleiding meer. Er kan dan een andere wereld van heldere waarneming voor je opengaan. Sama betekent ‘gelijk’ en dhi ‘denken’. De problemen lossen op. Het zijn ervaringen.